W księgach wieczystych można znaleźć hipoteki wpisane kilkadziesiąt lat temu na rzecz nieistniejących już banków lub innych instytucji (wierzycieli hipotecznych). Nie znikną one z upływem czasu, mogą też zniechęcić potencjalnych nabywców nieruchomości do zawarcia umowy notarialnej. Do wykreślenia hipoteki konieczne jest przedłożenie w sądzie wieczystoksięgowym pisemnej zgody wierzyciela hipotecznego. Co jednak zrobić, jeżeli wierzyciel już nie istnieje i nie ma również jego następców prawnych?

Wykreślenie hipoteki z pomocą Banku Gospodarstwa Krajowego

W wielu sytuacjach należy się zwrócić do Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK). Zgodnie z art. 5 ustawy z 14.03.2003r. o Banku Gospodarstwa Krajowego do zadań BGK należy m.in. wydawanie oświadczeń mających moc dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 95 ust. 1 ustawy z 29.08.1997r. Prawo bankowe, umożliwiających wykreślenie wpisów ujawnionych w działach III i IV ksiąg wieczystych lub zbiorach dokumentów, dokonanych na rzecz:
1) instytucji kredytowych zlikwidowanych lub uznanych za zlikwidowane na podstawie:
a) dekretu z 25.10.1948r. o zasadach i trybie likwidacji niektórych przedsiębiorstw bankowych,
b) dekretu z 25.10.1948r. o zasadach i trybie likwidacji niektórych instytucyj kredytu długoterminowego,
c) dekretu z 25.10.1948r. o reformie bankowej,
2) Skarbu Państwa z tytułu:
a) nabycia ziemi i inwentarza z Państwowego Funduszu Ziemi, utworzonego dekretem z 06.09.1944r. o przeprowadzeniu reformy rolnej,
b) udzielonych w latach 1945-1990 kredytów i pożyczek na rozbiórkę i naprawę, wykończenie budowy, nadbudowę, remont i odbudowę budynków, na sprzedaż gruntów pod zabudowę oraz na sprzedaż przez państwo domów jednorodzinnych i wielorodzinnych,
3) Skarbu Państwa lub podmiotów, których następcą jest Skarb Państwa, dokonanych przed 01.09.1939r.

Wspomniane oświadczenia BGK wydaje na wniosek właścicieli nieruchomości obciążonych, po dokonaniu przez nich spłaty ujawnionej wierzytelności. BGK w celu określenia aktualnej wysokości ujawnionej wierzytelności uwzględnia odpowiednie przepisy dotyczące systemu pieniężnego, w tym przepisy dotyczące denominacji złotego.

Jak wykreślić hipotekę z pomocą BGK? Wniosek

Poniżej przedstawiono procedurę uzyskania takiego oświadczenia i dalsze czynności właściciela nieruchomości.

1) Właściciel nieruchomości składa w BGK wniosek (do pobrania tutaj), wraz z załącznikami w postaci:
a) kopii odpisu zupełnego z księgi wieczystej lub wydruku wszystkich działów księgi wieczystej z rejestru Elektroniczne Księgi Wieczyste,
b) kopii dokumentów poświadczających przejście własności nieruchomości na wnioskodawcę (jeżeli nie jest wpisany jako właściciel w dziale II księgi wieczystej),
c) pełnomocnictwa udzielonego przez właściciela nieruchomości wnioskodawcy (jeżeli działa on w jego imieniu),
d) dowodu spłaty obciążenia ujawnionego w księdze wieczystej (w przypadku jego braku BGK wezwie o zapłatę – pkt 2 ppkt b poniżej),
e) kopii dokumentów dotyczących wykreślanego wpisu (w przypadku wskazanym we wzorze wniosku).
2) BGK rejestruje wniosek i w razie potrzeby wzywa wnioskodawcę do uzupełnienia jego braków formalnych, a następnie weryfikuje swoją właściwość, po czym:
a) informuje wnioskodawcę o braku właściwości BGK do wydania oświadczenia lub
b) w przypadku stwierdzenia właściwości weryfikuje dokumenty i przesyła wnioskodawcy pismo z kwotą do zapłaty (obejmującą spłatę obciążenia objętego wpisem w księdze wieczystej i opłatę za rozpatrzenie wniosku).
3) Wnioskodawca wpłaca żądaną kwotę na rachunek BGK.
4) Po rozliczeniu wpłaty BGK przesyła wnioskodawcy zezwolenie na wykreślenie wpisu w księdze wieczystej.
5) Wnioskodawca składa we właściwym sądzie wieczystoksięgowym wniosek o wykreślenie hipoteki na urzędowym formularzu (do pobrania tutaj), wraz z załączonym dowodem uiszczenia opłaty sądowej i oświadczeniem BGK.

Czy do wykreślenia hipoteki w BGK jest potrzebny notariusz?

Powyższe działania nie wymagają udziału notariusza, jednak wniosek o wykreślenie hipoteki można złożyć również przy dokonywaniu czynności notarialnej, np. umowy sprzedaży nieruchomości. Warto również pamiętać, że BGK nie jest organem właściwym w przypadkach nieobjętych ustawą z 14.03.2003r., zwłaszcza w przypadku hipotek wpisanych na rzecz osób fizycznych, np. w celu zabezpieczenia pożyczki.

Stan prawny: 03.05.2023r.