Czy umowa między wspólnikiem i jednoosobową spółką z o.o. jest możliwa? Jak zawrzeć taką umowę? O czym należy pamiętać w takim przypadku?
Spis treści
Czy jednoosobowa spółka z o.o. może zawrzeć umowę ze wspólnikiem?
W jednoosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wszystkie udziały w kapitale zakładowym przysługują jedynemu wspólnikowi, ewentualnie jedynemu wspólnikowi i spółce, która nabyła udziały własne zgodnie z art. 200 Kodeksu spółek handlowych (dalej: KSH). Taka spółka jest jednak odrębnym podmiotem prawa i może zawrzeć ze wspólnikiem umowę, np. sprzedaży, darowizny, zamiany, najmu, dzierżawy, o dzieło lub zlecenia. Skuteczne dokonanie czynności prawnej wymaga przestrzegania kilku zasad wynikających z przepisów KSH.
Jak jednoosobowa spółka z o.o. może zawrzeć umowę ze wspólnikiem?
Przede wszystkim należy podjąć uchwałę wyrażającą zgodę na dokonanie czynności prawnej, jeżeli ustawa lub akt założycielski spółki przewidują taki obowiązek. Zgodnie z art. 156 KSH w spółce jednoosobowej jedyny wspólnik wykonuje wszystkie uprawnienia przysługujące zgromadzeniu wspólników, przy czym przepisy o zgromadzeniu wspólników stosuje się odpowiednio. Skoro jedyny wspólnik wykonuje uprawnienia, ale nie zastępuje tego organu, nie może ignorować obowiązku podjęcia uchwały dotyczącej spraw wymienionych w art. 228 – 230 KSH, np. w przypadku nabycia i zbycia nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości (jeżeli akt założycielski spółki nie stanowi inaczej), czy też zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nich ograniczonego prawa rzeczowego. Do podjęcia uchwały wystarczy zachowanie formy pisemnej (art. 248 § 1 KSH w zw. z art. 156 KSH).
O czym należy pamiętać?
Z art. 17 KSH wynika, że:
– zgoda może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkę albo po jego złożeniu, nie później jednak niż w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę; potwierdzenie wyrażone po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od chwili dokonania czynności prawnej,
– jeżeli wymóg podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników wynika z ustawy, czynność prawna dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna,
– jeżeli wymóg podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników wynika wyłącznie z aktu założycielskiego spółki, czynność prawna dokonana bez wymaganej uchwały jest ważna, jednak nie wyklucza to odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia aktu założycielskiego.
Reprezentacja spółki a skład osobowy zarządu – możliwości
Sposób reprezentacji spółki i forma czynności prawnych zależą od składu osobowego jej zarządu. Istnieje kilka możliwości.
1) Jedyny wspólnik nie jest obecnie członkiem zarządu:
a) zgodnie z art. 201 § 1 KSH umowa jest zawierana między wspólnikiem i spółką reprezentowaną przez zarząd,
b) o formie umowy przesądzają przepisy jej dotyczące, np. sprzedaż nieruchomości wymaga zachowania formy aktu notarialnego (art. 158 Kodeksu cywilnego – dalej: KC), sprzedaż udziałów w spółce z o.o. – formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (art. 180 § 1 KSH).
2) Jedyny wspólnik jest obecnie jednym z członków zarządu, w którego skład wchodzi co najmniej jedna inna osoba:
a) zgodnie z art. 210 § 1 KSH umowa jest zawierana między wspólnikiem i spółką reprezentowaną przez radę nadzorczą lub pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników, przy czym z uwagi na rozbieżności w doktrynie najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie:
– udzielenie pełnomocnictwa do poszczególnej czynności, nie zaś pełnomocnictwa rodzajowego,
– w sytuacji gdy umocowanie dotyczy zawarcia umowy, dla ważności której wymagana jest forma szczególna, podjęcie uchwały w tej samej formie (art. 73 § 2 KC w zw. z art. 99 § 1 KC i art. 2 KSH), np. w formie aktu notarialnego w przypadku pełnomocnictwa do sprzedaży nieruchomości,
– ustanowienie pełnomocnikiem osoby niebędącej członkiem zarządu spółki,
b) o formie umowy przesądzają przepisy jej dotyczące, tak jak w sytuacji omówionej w pkt 1.
3) Jedyny wspólnik jest obecnie jedynym członkiem zarządu:
a) zgodnie z art. 210 § 2 KSH umowa jest zawierana między wspólnikiem i spółką reprezentowaną przez niego (przepisu art. 210 § 1 KSH nie stosuje się),
b) umowa wymaga zachowania formy aktu notarialnego, niezależnie od przepisów jej dotyczących, przy czym:
– o jej zawarciu notariusz zawiadamia sąd rejestrowy za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, poprzez umieszczenie elektronicznego wypisu aktu w Centralnym Repozytorium Elektronicznych Wypisów Aktów Notarialnych,
– wymogu zachowania formy notarialnej nie stosuje się do czynności prawnej dokonywanej przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym.
Przepis art. 210 KSH nie obejmuje sytuacji, gdy członek zarządu nie jest stroną umowy, ale jedynie działa jako organ w imieniu innego podmiotu – kontrahenta spółki (tzw. podwójna reprezentacja). Ze względu na brak odrębnych przepisów należy wtedy stosować per analogiam dotyczący pełnomocnictwa art. 108 KC, zgodnie z którym:
– pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy,
– przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony.
Stan prawny: 03.05.2023r.
