Czym jest majątek wspólny i majątek osobisty? Jak wygląda przekazanie gospodarstwa rolnego następcy i jaki wpływ na to ma wspólność majątkowa? Co na ten temat mówią przepisy? Czy przekazane gospodarstwo rolne jest częścią majątku wspólnego?
Spis treści
Majątek wspólny, a majątek osobisty
Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: KRO) z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny); przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Z przytoczonego przepisu wynika zasada ogólna (i zarazem domniemanie faktyczne w rozumieniu art. 231 Kodeksu postępowania cywilnego), że przedmioty majątkowe nabyte przez jednego lub dwoje małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej trafiają do majątku wspólnego, o ile co innego nie wynika z oświadczeń małżonków lub normy prawnej. Wyjątki od wspomnianej zasady wprowadza art. 33 KRO, w którym do składników majątku osobistego każdego z małżonków zaliczono m.in. przedmioty majątkowe nabyte przez darowiznę, chyba że darczyńca inaczej postanowił.
Mimo prostoty opisanego rozwiązania, w razie podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej, działu spadku lub zniesienia współwłasności mogą pojawić się wątpliwości co do zaliczenia poszczególnych składników do odpowiedniej kategorii.
Przekazanie gospodarstwa rolnego następcy, a wspólność majątkowa
W aktach ksiąg wieczystych nie brakuje notarialnych umów przekazania gospodarstwa rolnego następcy na podstawie już nieobowiązującej ustawy z 14.12.1982r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, która w art. 48 ust. 1 definiowała następcę rolnika jako zstępnego, który ma pełną zdolność do czynności prawnych, nie przekroczył 55 lat, nie jest inwalidą I lub II grupy albo inwalidą III grupy całkowicie niezdolnym do pracy w gospodarstwie rolnym i pracuje w przekazywanym gospodarstwie po ukończeniu szesnastego roku życia co najmniej od 5 lat. W niektórych przypadkach jako właściciele byli wpisywani wyłącznie następcy rolników, bez małżonków.
Czy zatem powołany przepis był wyjątkiem od zasady ogólnej art. 31 § 1 KRO i skutkował wejściem gospodarstwa rolnego do majątku osobistego następcy pozostającego w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój ustawowej wspólności majątkowej (na zasadzie analogii do umowy darowizny)?
Nie. Z uchwały Sądu Najwyższego z 21.06.2023r. w sprawie III CZP 106/22 wynika, że gospodarstwo rolne przekazane na podstawie powołanej wyżej ustawy z 14.12.1982r. następcy pozostającemu w ustroju ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków.
Stan prawny: 05.08.2023r.