W jednej z wcześniejszych publikacji opisywałem pełnomocnictwo na zgromadzeniu wspólników spółki z o.o. Tym razem chciałbym zwrócić uwagę na istnienie kontrowersyjnego poglądu ograniczającego swobodę mocodawcy (wspólnika).

Jego zwolennicy twierdzą, że:

• upoważnienia można udzielić wyłącznie do uczestnictwa w jednym konkretnym zgromadzeniu,
• pełnomocnictwo nieograniczone (co do terminu i przedmiotu), pozwalające na udział i głosowanie na wszelkich zgromadzeniach, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i dlatego nieważne (zgodnie z art. 58 § 2 Kodeksu cywilnego – dalej: KC).

Rodzaje pełnomocnictw według Kodeksu cywilnego

Z art. 2 Kodeksu spółek handlowych (dalej: KSH) wynika, że w sprawach organizacji i funkcjonowania spółek handlowych (nieuregulowanych w ustawie) stosuje się przepisy KC, przy czym jeżeli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego spółki handlowej, przepisy KC stosuje się odpowiednio.

Na podstawie art. 98 KC można wyróżnić 3 typy pełnomocnictw:

1. ogólne, które obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu,
2. rodzajowe, które upoważnia do danego rodzaju czynności prawnych,
3. do poszczególnej czynności prawnej, które dotyczy konkretnej czynności.

Pełnomocnik na zgromadzeniu wspólników spółki z o.o.

Zgodnie z art. 243 § 1 KSH jeżeli ustawa lub umowa spółki nie zawierają ograniczeń, wspólnicy mogą uczestniczyć w zgromadzeniu wspólników oraz wykonywać prawo głosu przez pełnomocników.
Czy musi to być pełnomocnictwo szczególne, ograniczające się do udziału w konkretnym zgromadzeniu?

Zwolennicy tego poglądu wskazują na:

• posłużenie się przez ustawodawcę liczbą pojedynczą w cytowanym wyżej przepisie („zgromadzeniu wspólników”, nie zaś „zgromadzeniach wspólników”),
• losowość i dynamikę stosunku prawnego spółki,
• indywidualny charakter każdego zgromadzenia (wynikający z różnorodności spraw będących jego przedmiotem) i dlatego wykluczający uznanie go za jednolity rodzaj czynności.

Odmienne stanowisko

Warto jednak zauważyć, że:

• pełnomocnictwo ze swej natury jest oparte na zaufaniu mocodawcy do osoby upoważnionej i może być w każdym czasie odwołane (art. 101 § 1 KC),
• pełnomocnictwo nie pozbawia wspólnika prawa do osobistego udziału w zgromadzeniu i wykonania prawa głosu,
• po nowelizacji KSH (od 01.03.2019r.), zgodnie z art. 243 § 2 KSH wystarczy dołączenie do księgi protokołów kopii pełnomocnictwa; tym samym utracił moc powoływany wcześniej argument, że skoro trzeba dołączyć oryginał, to pełnomocnictwo musi mieć charakter szczególny.

Orzecznictwo sądowe w sprawie pełnomocnictw

Mniej restrykcyjne stanowisko lepiej sprawdza się w praktyce funkcjonowania spółek. Jego zwolennicy mogą powołać się na orzeczenia sądowe:

1) w wyroku z 25.11.2004r. w sprawie III CK 607/03 Sąd Najwyższy stwierdził, że z art. 243 § 1 KSH wynika, że pełnomocnictwo może być szczegółowe i upoważniać do zastępstwa na pewnym oznaczonym zgromadzeniu lub do głosowania w pewnej oznaczonej sprawie albo może być ogólne i upoważniać do zastępowania wspólnika na wszystkich zgromadzeniach wspólników danej spółki, względnie do wyrażania zgody na pisemne głosowanie w sprawach spółki lub na powzięcie uchwał na piśmie,

2) w uzasadnieniu wyroku z 21.10.2022r. w sprawie I AGa 221/20 Sąd Apelacyjny w Krakowie uznał m.in., że:

• pełnomocnictwo do udziału w zgromadzeniu wspólników może być również pełnomocnictwem ogólnym lub rodzajowym,
• może ono obejmować upoważnienie do udziału we wszystkich zgromadzeniach wspólników, ponieważ z art. 243 KSH nie wynika taki zakaz, a stosując art. 58 § 2 KC nie można w oderwaniu od przypadku konkretnej sprawy, korygować woli ustawodawcy,
• tak skonstruowane pełnomocnictwa są akceptowane w praktyce, zwłaszcza w przypadku dłuższej nieobecności wspólnika w kraju,
• kluczowe jest ustalenie rzeczywistej woli mocodawcy, do czego zastosowanie znajdują reguły interpretacyjne obowiązujące przy tłumaczeniu oświadczeń woli,
• zgodnie z art. 65 § 1 KC oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.

Przedwczesne skonsumowanie pełnomocnictwa

Jeżeli wolą mocodawcy jest upoważnienie pełnomocnika do udziału w zgromadzeniach wspólników bez ograniczenia ich liczby, powinien użyć liczby mnogiej. Udział w zgromadzeniach to nie to samo, co udział w zgromadzeniu! Zastosowanie liczby pojedynczej może doprowadzić do sytuacji, gdy pełnomocnictwo wyczerpie się po pierwszym zgromadzeniu, w którym weźmie udział pełnomocnik.

Stan prawny: 09.02.2025r.