Stowarzyszenia i stowarzyszenia zwykłe mogą nabywać nieruchomości, jednak w odmiennych trybach. Jaka jest różnica? W jaki sposób osobowość prawna wpływa na możliwość nabywania nieruchomości przez stowarzyszenia?
Spis treści
Nabycie nieruchomości przez stowarzyszenie
Stowarzyszenie ma osobowość prawną, podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (dalej: KRS) i działa na podstawie pisemnego statutu, który zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy z 07.04.1989r. Prawo o stowarzyszeniach (dalej: POS) określa w szczególności:
– władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu oraz ich kompetencje,
– sposób reprezentowania stowarzyszenia, w szczególności sposób zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności uchwał władz stowarzyszenia.
W każdym stowarzyszeniu muszą istnieć trzy organy: walne zebranie członków (zebranie delegatów), zarząd i organ kontroli wewnętrznej, jednak z powołanego wyżej przepisu wynika, że ich kompetencje mogą się radykalnie różnić. Art. 11 ust. 1 POS wprowadza domniemanie kompetencji walnego zebrania członków w sprawach, w których statut nie określa właściwości władz stowarzyszenia. Sposób reprezentacji opisywanej osoby prawnej jest ujawniany w dziale 2 rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej KRS.
Wobec braku regulacji ustawowej jedynie zapoznanie się ze statutem pozwoli na stwierdzenie, czy organ reprezentujący stowarzyszenie przy zawarciu umowy może działać samodzielnie, czy też musi wcześniej uzyskać zgodę innego organu (np. wyrażoną w uchwale walnego zebrania członków). Warto też zwrócić uwagę, by w akcie notarialnym znalazł się zapis o niezastosowaniu przez sąd środków przewidzianych w art. 29 POS (uchylenie niezgodnej z prawem lub statutem uchwały stowarzyszenia, rozwiązanie stowarzyszenia, tymczasowe zawieszenie w czynnościach jego zarządu).
Nabycie nieruchomości przez stowarzyszenie zwykłe
Uproszczoną formą stowarzyszenia jest stowarzyszenie zwykłe, które nie ma osobowości prawnej i nie podlega obowiązkowi wpisu do KRS, może jednak we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność i inne prawa rzeczowe (art. 40 ust. 1 i 1a POS). Stowarzyszenie zwykłe działa na podstawie pisemnego regulaminu działalności, który zgodnie z art. 40 ust. 2 POS określa w szczególności przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo zarząd.
Z art. 41a POS wynika, że reprezentuje je przedstawiciel reprezentujący stowarzyszenie zwykłe albo zarząd (organ fakultatywny), przy czym podejmowanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wymaga uprzedniej zgody wszystkich członków stowarzyszenia zwykłego oraz udzielenia przez nich pełnomocnictwa do dokonania tych czynności. Zaliczono do nich m.in. nabycie oraz zbycie nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, a także ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego.
Nie wymaga to jednak podjęcia uchwały przez wszystkich członków, ponieważ zgodę mogą wyrazić również w odrębnych jednostronnych oświadczeniach woli każdego z nich. Z uwagi na treść art. 63 § 2 Kodeksu cywilnego (dalej: KC) oświadczenia te należy złożyć w formie aktu notarialnego. Wymóg zachowania formy notarialnej dotyczy również wspomnianego wyżej pełnomocnictwa (art. 99 § 1 KC).
Stowarzyszenie zwykłe jest wpisywane do jawnej ewidencji stowarzyszeń zwykłych, prowadzonej przez organ nadzorujący (właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia starostę albo wojewodę – w zakresie nadzoru nad działalnością stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego), w której zgodnie z art. 40b ust. 1 pkt 2 POS zamieszcza się m.in. imię i nazwisko przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo członków zarządu oraz sposób reprezentowania podmiotu przez zarząd, o ile regulamin działalności przewiduje ten organ.
Stan prawny: 03.05.2023r.
