Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ustawy z 06.03.2018r. Prawo przedsiębiorców, działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły, przy czym jej podejmowanie, wykonywanie i zakończenie jest wolne dla każdego na równych prawach.
Czy jednak wolność działalności gospodarczej przysługuje osobom fizycznym nieposiadającym obywatelstwa polskiego (osobom zagranicznym)? Odpowiedź znajdziemy w ustawie z 06.03.2018r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: ustawa), a także w umowach międzynarodowych. Sytuacja osób zagranicznych jest zróżnicowana, zależy od ich obywatelstwa i ewentualnie spełnienia kryteriów dodatkowych.
A. Obywatele niżej wymienionych państw mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy, bez konieczności spełnienia dodatkowych kryteriów (art. 4 ust. 1 ustawy):
1) innych niż Rzeczpospolita Polska państw członkowskich Unii Europejskiej (Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niderlandy, Niemcy, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Włochy),
2) państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (poza wymienionymi wyżej również Islandia, Liechtenstein, Norwegia),
a także:
3) USA (zgodnie z Traktatem o stosunkach handlowych i gospodarczych między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, sporządzonym w Waszyngtonie 21.03.1990r.),
4) Konfederacji Szwajcarskiej (zgodnie z Umową między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Konfederacją Szwajcarską, z drugiej strony, w sprawie swobodnego przepływu osób).
B. Obywatele innych państw niż wymienione w pkt A powyżej mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy, jeżeli spełnią jeden z wymogów określonych w art. 4 ust. 2 ustawy:
1) posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej:
a) zezwolenie na pobyt stały,
b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
c) zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 144, art. 151 ust. 1, art. 159 ust. 1 lub art. 186 ust. 1 pkt 3, 4 i 7 ustawy z 12.12.2013r. o cudzoziemcach,
d) status uchodźcy,
e) ochronę uzupełniającą,
f) zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub zgodę na pobyt tolerowany,
g) zezwolenie na pobyt czasowy i pozostają w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
h) zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania działalności gospodarczej, udzielone ze względu na kontynuowanie prowadzonej już działalności gospodarczej na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG),
2) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej,
3) posiadają ważną Kartę Polaka,
4) są członkami rodziny, w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z 14.07.2006r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin, dołączającymi do obywateli państw, o których mowa w pkt A ppkt 1 i 2 powyżej, lub przebywającymi z nimi,
5) przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 ustawy z 12.12.2013r. o cudzoziemcach lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku byli uprawnieni do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na podstawie ppkt 1 lit. c i g powyżej,
f) są uczestnikami organizowanych lub współorganizowanych przez podmioty, o których mowa w art. 3 ustawy z 11.08.2021r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego, programów wsparcia dla cudzoziemców w zakresie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
C. Osoby zagraniczne inne niż wymienione w pkt A i B powyżej mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, prostej spółki akcyjnej i spółki akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej (art. 4 ust. 3 ustawy).
Poza tym:
1) członek rodziny, w rozumieniu art. 159 ust. 3 ustawy z 12.12.2013r. o cudzoziemcach, osoby zagranicznej, do której odnoszą się umowy międzynarodowe, o których mowa w pkt C powyżej, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy, może podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak ta osoba zagraniczna (art. 4 ust. 4 ustawy),
2) członek rodziny, w rozumieniu art. 159 ust. 3 ustawy z 12.12.2013r. o cudzoziemcach, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z przybywaniem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przebywaniem na tym terytorium w celu połączenia z rodziną, może podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w takim samym zakresie jak cudzoziemcy, którzy posiadają zezwolenie na pobyt czasowy i wykonują działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej dokonanego na zasadzie wzajemności (art. 4 ust. 5 ustawy).
Warto pamiętać, że ustawa:
– reguluje również czasowe oferowanie lub świadczenie usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby zagraniczne będące przedsiębiorcami oraz określa zasady tworzenia przez osoby zagraniczne będące przedsiębiorcami oddziałów i przedstawicielstw w Rzeczypospolitej Polskiej,
– określa zasady współpracy międzynarodowej właściwych organów w zakresie świadczenia usług.
Stan prawny: 03.05.2023r.
